Η πανέμορφη νύμφη Κορωνίδα, η τροφός, η παραμάνα του Βάκχου, του Διόνυσου, έζησε στα χρόνια του μύθου εκεί ψηλά στην απότομη κορφή του βουνού «Κόρωνος», κρατώντας στην προστασία της το θείο βρέφος της Νάξου, τον προστάτη και πολιούχο Θεό του νησιού τον Διόνυσο ή Βάκχο. Το άγαλμά του κοίτεται ακόμη ως σήμερα εκεί κάτω στην απότομη ακτή του Απόλλωνα μέσα στο αρχαίο λατομείο. Απ’ τη νύμφη αυτή την Κορωνίδα πήρε το όνομά του το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Νάξου, που δεσπόζει στα βόρια του νησιού και κρατά στις απότομες πλαγιές του σκαρφαλωμένα τα περισσότερα μαγευτικά χωριά της ορεινής Νάξου. Βουνό. Αλλά και στον παλαιό Δήμο Κορωνίδας και την μετέπειτα κοινότητα Κορωνίδας με πρωτεύουσα το χωριό της Κωμιακής η νύμφη αυτή έδωσε το όνομά της. Αργότερα το χωριό Βόθροι άλλαξε όνομα και πήρε εκείνο του βουνού «Κόρωνος».
Αδελφό βουνό το «Κόρωνος» με τον Ζα, μοιάζει θεϊκό κι αυτό, άγριο, απότομο, επιβλητικό, τέσσερα μόνο μέτρα χαμηλότερο στο ύψος απ’ το άλλο. Μα και τα δυο καμαρώνουν κοιτάζοντας στις πλαγιές και τα πόδια τους ολόκληρο το μεγαλονήσι των Κυκλάδων. Ξυπνούν και κοιμούνται απ’ τα χιλιάδες γιδοπρόβατα που βόσκουν στις πλαγιές τους και τραγουδούν με τους ρυθμικούς ήχους των περίτεχνων κουδουνιών τους τη ζωή, τη φύση, τη δημιουργία. Ξυπνούν και κοιμούνται συντροφιά με τους βοσκούς, τους ξωμάχους, τους σμυριγλάδες της Νάξου, που ζουν στα χωριά και τις αγροικίες, χαμηλά στις πλαγιές τους.
Το αγέρωχο και άγριο βουνό της Κόρωνος απλώνεται στα βόρια της Νάξου και με τις δαιδαλώδεις ράχες και κορυφογραμμές του καταλήγει ως τις βόρειες βραχώδεις, απόκρημνες και θαλασσόδαρτες ακτές του νησιού, ανατολικά και δυτικά για να καταλήξει στην αγκαλιά του Ικάριου πελάγους.
Στο κακό σπήλιο, που βρίσκεται στο κατακόρφαρο της Κόρωνος, στις άγριες πλαγιές του, στις κατάφυτες ρεματιές του, νεράιδες, ξωτικά, νύμφες, θεοί, ημίθεοι, ζουν στα παραμύθια της γιαγιάς από αρχαιοτάτων χρόνων στα χωριά και τους πανάρχαιους οικισμούς που είναι αγκιστρωμένα στις πλαγιές του. Η Κεραμωτή, η Κωμιακή, η Κόρωνος, το Σκαδό, η Μέση, ο Απόλλωνας, ο Κάμπος, η Αγιά, η Χίλια βρύση, ο Μυρίσης, το Σκεπόνι, ο Λυώνας, η Μουτσούνα, οι Σίφωνες.
Τα πολυδαίδαλα πλοκάμια του βουνού κατεβαίνουν απ’ τους Σίφωνες κι’ απλώνονται νότια στην πρώτη απ’ το βοριά θωριά του λεκανοπεδίου της Τραγαίας, ως το έμπα της Μονής στην κορφή της Αγίας Βαρβάρας και κάτω ως τη μεγάλη κατάφυτη ρεματιά, εκεί που είναι χτισμένος ο «Ελαιόλιθος» με τα γραφικά του μπαλκόνια να βλέπουν μπροστά αυτόν τον μοναδικό πίνακα, δημιούργημα θεϊκού ζωγράφου.
Στη δυτική πλευρά του ορεινού συγκροτήματος και με ορίζοντα τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Πάρου-Μυκόνου, σχηματίζονται πολλές βουνοπλαγιές, απότομα κορφοβούνια, που απολήγουν ενδιάμεσα σε βαθιές χαράδρες και ρέματα, με πολλές πηγές νερού και άγρια βλάστηση, που συγκλίνουν μέσα από άγριους χειμάρρους στη θάλασσα, ρεματιές με εύφορες κοιλάδες . Κι’ είναι οι πλαγιές τους κατάφυτες από τ’ αμπέλια, προσφορά στον Θεό του οίνου, τον Βάκχο.
Το βουνό αυτό, η Κόρωνος, με τις απέραντες κι αναρίθμητες ράχες, τις κοιλάδες, τις ρεματιές, οι παλαιοί τ’ ονόμασαν «βασιλικό βουνό της Νάξου», γιατί σ’ ολόκληρη την έκτασή του κι ως τη θάλασσα δημιουργεί μια εντελώς ξεχωριστή φύση, που δεν υπάρχει αλλού στο νησί, μα κι’ ούτε στις Κυκλάδες. Εκεί ξεχωρίζουν οι άνθρωποι, τα βουνά, τα φυτά. είναι η περιοχή ένα απέραντο αγροκήπιο, με άγρια βλάστηση παντού και κάθε λογής φρούτα, φυτά, καρπούς, παραδεισένιος τόπος. Η γη βρέχεται από παντού με άφθονα νερά και στα περιβόλια ένας απέραντος παράδεισος αναδεικνύεται, όπου τα κίτρα, τα αχλάδια, τα καρύδια, τα κάθε λογής φρούτα, είναι θαύμα ομορφιάς και χάριτος. Οι καρυδιές είναι ψηλές, όμοιες μ’ εκείνες του Αγίου Όρους. Τα νερά σχηματίζουν μικρές λίμνες, μαγευτικούς καταρράχτες κι’ είναι ακόμη γεμάτες οι ρεματιές με τα απομεινάρια δεκάδων νερόμυλων, που άλεθαν παλιότερα αδιάκοπα το σιτάρι κι έδιναν ψωμί στους χωρικούς. Εκεί χαμηλά στα βόρια και δυτικά είναι και δυο μεγάλα μοναστήρια, της Κιουράς Αγιάς και της Φανερωμένης, τα πιο παλιά πανηγύρια της Νάξου, σ’ ένα τοπίο, βιβλικό, θεϊκό, μαγευτικό.
Μα το μαγικό αυτό βουνό κρύβει στα σωθικά του μοναδικό θησαυρό, μονάχα αυτό στη γη ολόκληρη, το σμυρίγλι, την μαύρη σκληρή πέτρα, την ακόνη των αρχαίων Ελλήνων, την «Ναξίαν γην», χρυσάφι πανάκριβο κάποτε. Στην εποχή του μύθου τ’ αδέλφια οι γίγαντες Αλωάδες, Ώτος και Εφιάλτης, γιοι του Απόλλωνα, αιχμαλώτισαν τον Άρη, το θεό του πολέμου και τον κράτησαν δέσμιο μέσα σε χάλκινο πίθο δεκατρείς μήνες. Όταν τον απελευθέρωσε ο Ερμής, ο Άρης κατέφυγε στη Νάξο και κρύφτηκε μέσα στη «σιδηροβρώτιν πέτραν», το σμυρίγλι εκεί στο βουνό Κόρωνος, στη ράχη του τη μοναδική, που κατεβαίνει απ’ την πιο ψηλή κορφή του με κατεύθυνση την Ανατολή, η οποία, άγρια, γυμνή κι απότομη, φτάνει ως τη θάλασσα ανάμεσα στον Λυώνα και τη Μουτσούνα. Κι’ αυτή η ράχη με τον μοναδικό θησαυρό στα έγκατά της, είναι η Αμόμαξη, που πάνω της σώζονται ακόμη τ’ απομεινάρια του Εναέριου Σιδηρόδρομου κι οι τρύπες των πανάρχαιων ορυχείων του σμυριγλιού.
Είναι η Αμόμαξη που κάτω χαμηλά, εκεί πάνω απ’ τη θάλασσα, σε μικρό πλάτωμα, υψώνεται περήφανη στον ουρανό η Παναγιά η Αργοκοιλιώτισσα, η Πολιούχος Ζωοδόχος Πηγή της Νάξου, το μεγαλύτερο πανηγύρι σήμερα του νησιού μας.
Πώς να μην είναι θεϊκό, βασιλικό βουνό η Κόρωνος;
Εδώ στον Ελαιόλιθο, ένα άλλο είδος τουρισμού γεννιέται, μακριά από την πολύβουη καλοκαιριάτικη αντάρα στα τουριστικά μέρη της Νάξου, σε μια μοναδική επαφή με τη φύση, που φέρνει ηρεμία, ανανέωση, ζωντάνια, δημιουργία. Η σουίτα Κόρωνος είναι ένα έργο τέχνης, γεμάτο με δημιουργήματα μοναδικά και υψηλής αισθητικής διακόσμηση όπου η παράδοση, η ιστορία και οι σύγχρονες πολυτελείς ανέσεις σε όλους τους χώρους της, συμπορεύονται με αρμονία δημιουργώντας ένα σύνολο το οποίο, με την καλλιτεχνική του ευαισθησία και μοναδικότητα, προκαλεί ευχάριστα τον επισκέπτη.
Προκλήσεις παντού για έμπνευση, για διάθεση, για ρομαντική ανάταση.
—Nίκος Λεβογιάννης -Συγγραφέας Ερευνητής
