Σουίτα: FANARI
Πηρε την ονομασια της απο το βουνο Φαναρι το οποιο δεσποζει στα ανατολικα απο πανω της μαζι με το χωριο Μονη.
ΦΑΝΑΡΙ το μορφοβούνι της Νάξου, “φυτεύτηκε” ανάμεσα στα δυο μεγάλα βουνά, της Νάξου και των Κυκλάδων, τον Ζα στα νότια και το Κόρωνος στα βόρια. Άγρια βουνά τα δυο μεγάλα, ομαλό και πρόσχαρο το Φανάρι. Το αγκαλιάζουν τα χωριά Απεράθου απο την Ανατολή, Καλόξυλος από τη Δύση και Μονή στα βορειοδυτικά. Στις πλαγιές αυτού του Φαναριού χτίστηκαν και στέριωσαν κάπου στα χρόνια του μεσαίωνα, στα χρόνια των Αγαρηνών πειρατών αυτά τα χωριά κι εκεί οι δραστήριοι και δημιουργικοί κάτοικοί τους δημιούργησαν τα κοπάδια τους, δούλεψαν με ιδρώτα και πόνο τη γη τους, σκάλισαν στα βράχια τις σκέψεις τους, τραγούδησαν και χόρεψαν στο σκοπό της τζαμπούνας τα κοτσάκια τους, ερωτεύτηκαν, ήπιαν τη ζωή με πάθος.
Εκεί στα δάση και τις κατάφυτες ρεματιές, με τα γάργαρα νερά τους, έζησαν μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα ελάφια και ζαρκάδια και πολλά άλλα ζώα, απίστευτης ομορφιάς πουλιά, μοναδικές εστίες με σμήνη από μέλισσες και πολύχρωμες πεταλούδες, ένας απέραντος παράδεισος με όλα τα καλά της γης, τα αμπέλια, τις ελιές, τις συκιές, τις αμυγδαλιές, τις πορτοκαλιές, τις μηλιές, τις αχλαδίες, τις βυσινιές. Κι ανάμεσά τους ατέλειωτος αριθμός από ξωκκλήσια, βυζαντινά και μεταβυζαντινά, με δεσπόζουσα την Παναγιά του Φαναριού, τη Φαναριώτισσα.
Το Φανάρι είναι φάρος φωτεινός πάνω απ΄τον Ελαιόλιθο, εμπνέει και προκαλεί με τη θέα του τον ζωγράφο, τον ποιητή, τον δημιουργό.
—Nίκος Λεβογιάννης -Συγγραφέας Ερευνητής
